Trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số mạnh mẽ, ngành xây dựng – vốn nổi tiếng với tính thủ công và lạc hậu trong quản lý – đang chứng kiến một cuộc “lột xác” ngoạn mục. Mô hình Thông tin Công trình (BIM – Building Information Modeling) nổi lên như một công cụ cốt lõi, tái định hình toàn bộ chuỗi giá trị từ thiết kế, thi công đến vận hành. Không còn là công cụ “cao cấp” dành riêng cho các dự án tỷ đô hay chủ đầu tư nước ngoài, BIM giờ đây đã trở thành yêu cầu pháp lý tại Việt Nam, với loạt quy định cụ thể được thể chế hóa trong Nghị định 15/2021/NĐ-CP và đặc biệt là Đề án triển khai BIM giai đoạn 2023–2030 do Chính phủ ban hành. Sự thay đổi này không chỉ phản ánh tính cấp thiết trong việc nâng cao năng lực quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, mà còn là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành: hoặc thích nghi, hoặc bị bỏ lại phía sau trong cuộc chơi số hóa toàn diện.
BIM – Từ khái niệm đến làn sóng toàn cầu
Châu Âu – Đầu tàu chính sách và tiêu chuẩn BIM
Vương Quốc Anh
Anh Quốc là nước đầu tiên trên thế giới bắt buộc sử dụng BIM cấp độ 2 trong tất cả các dự án xây dựng công sử dụng ngân sách nhà nước từ tháng 4 năm 2016. Đây là cột mốc mang tính lịch sử, đánh dấu BIM từ một công cụ công nghệ trở thành quy định pháp lý quốc gia.
Báo cáo của Chính phủ Anh cho thấy việc áp dụng BIM đã giúp tiết kiệm tới 20–33% chi phí đầu tư công và rút ngắn 15% thời gian thi công ở các công trình hạ tầng lớn.
Phần Lan, Na Uy, Đan Mạch
Các nước này đã tích hợp BIM vào hệ thống tiêu chuẩn xây dựng quốc gia từ sớm. Riêng Phần Lan yêu cầu tất cả các dự án do nhà nước đầu tư phải áp dụng BIM từ năm 2007, thông qua tổ chức Senate Properties – cơ quan quản lý tài sản công.
Đức
BIM được áp dụng bắt buộc với các dự án hạ tầng giao thông kể từ năm 2020. Chính phủ Đức đặt mục tiêu tất cả dự án xây dựng công sử dụng BIM từ năm 2025.
Châu Mỹ – Thị trường BIM thương mại hóa mạnh mẽ
Hoa Kỳ
Là nơi khởi nguồn BIM với sự phát triển của Autodesk và hàng loạt phần mềm BIM từ sớm. Theo Dodge Data & Analytics, hơn 70% nhà thầu và tư vấn tại Mỹ đang sử dụng BIM, đặc biệt trong các dự án lớn.
Canada
Chính phủ Canada bắt đầu yêu cầu áp dụng BIM cho các dự án công từ năm 2019 và đang dần chuẩn hóa khung pháp lý.
Châu Á – BIM phát triển nhanh nhờ chính sách mạnh tay
Singapore
Là hình mẫu BIM của châu Á. Cơ quan BCA yêu cầu nộp hồ sơ thiết kế BIM bắt buộc từ năm 2015 đối với các công trình trên 5.000 m². Hiện nay, hơn 90% công trình mới tại Singapore đã sử dụng BIM. Singapore còn xây dựng hẳn hệ thống CORENET X, cho phép cơ quan chức năng thẩm định BIM trực tuyến, rút ngắn thời gian cấp phép từ 26 ngày xuống còn 10 ngày (theo BCA 2022).
Hàn Quốc
BIM được triển khai từ 2010 với lộ trình cụ thể. Các dự án trên 50 tỷ KRW (≈ 1 triệu USD) của chính phủ bắt buộc phải sử dụng BIM từ 2020.
Trung Quốc
Với hàng loạt dự án hạ tầng quy mô lớn, BIM được áp dụng mạnh mẽ trong đô thị thông minh và công trình cao tầng. Theo China BIM Network, tỷ lệ áp dụng BIM tại các thành phố lớn như Thượng Hải, Thâm Quyến đã vượt mức 60%.
Nhật Bản
Đang tăng tốc chuyển đổi số trong xây dựng, với BIM được áp dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp dân dụng và hạ tầng
Việt Nam
Chính phủ Việt Nam chính thức ban hành Quyết định số 258/QĐ-TTg ngày 17/3/2023, phê duyệt lộ trình áp dụng BIM trên toàn quốc. Lộ trình gồm nhiều giai đoạn, theo hướng mở rộng dần quy mô bắt buộc:
Giai đoạn 1: Từ năm 2023
Bắt buộc áp dụng BIM cho công trình cấp I và cấp đặc biệt, sử dụng:
Vốn đầu tư công
Vốn nhà nước ngoài đầu tư công
Dự án đối tác công tư (PPP)
➡ Áp dụng từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư.
Giai đoạn 2: Từ năm 2025
Mở rộng áp dụng bắt buộc BIM cho công trình cấp II trở lên, với các loại vốn tương tự như trên.
Bắt đầu từ giai đoạn lập báo cáo nghiên cứu khả thi.
Giai đoạn tự nguyện theo vốn tư nhân (2024–2026)
Từ năm 2024: Khuyến khích cung cấp tệp tin BIM với các công trình cấp I và cấp đặc biệt sử dụng vốn ngoài ngân sách.
Từ năm 2026: Mở rộng sang công trình cấp II.
Yêu cầu quan trọng khác:
Tệp BIM là một phần của hồ sơ pháp lý: thiết kế xây dựng, nghiệm thu, xin phép xây dựng.
Chủ đầu tư chịu trách nhiệm cung cấp và lưu trữ BIM.
Cơ quan quản lý nhà nước sử dụng BIM để hỗ trợ thẩm định, cấp phép và kiểm tra công trình từ năm 2023.
Lĩnh vực áp dụng BIM mạnh mẽ
Hạ tầng công cộng: đường sắt, đường cao tốc, hệ thống thoát nước – nơi BIM giúp giảm xung đột và quản lý vòng đời dự án hiệu quả hơn.
Công trình cao tầng – nhà ở đô thị: tối ưu thiết kế – kết cấu – cơ điện (MEP).
Sân bay – bến cảng – khu công nghiệp: BIM giúp quản lý phối hợp giữa hàng trăm nhà thầu và nhà cung ứng.
Đô thị thông minh: BIM được tích hợp với GIS và dữ liệu vận hành để tạo ra mô hình số đô thị (digital twin), giúp quản lý hiệu quả cả sau khi công trình đi vào sử dụng.BIM đã và đang trở thành một tiêu chuẩn toàn cầu, không chỉ trong xây dựng mà còn trong vận hành đô thị và hạ tầng. Các quốc gia đi trước đang chứng minh rằng việc áp dụng BIM sớm không chỉ mang lại hiệu quả kỹ thuật, mà còn là một lợi thế chiến lược trong chuyển đổi số ngành xây dựng.
Việc áp dụng BIM đang trở thành chuẩn mực toàn cầu, không chỉ trong quản lý thiết kế và thi công mà còn là điều kiện tiên quyết trong hồ sơ pháp lý của nhiều quốc gia. Khi làn sóng này lan đến Việt Nam, các doanh nghiệp – dù là vốn công hay tư – đều cần một đối tác vừa hiểu luật, hiểu công nghệ, vừa triển khai được thực chiến
Đó cũng chính là lý do hãy bắt đầu BIM cùng Hài Hòa– đơn vị cung cấp dịch vụ BIM toàn diện cho các dự án xây dựng thuộc mọi lĩnh vực – từ hạ tầng giao thông, nhà cao tầng đến quy hoạch đô thị – với năng lực đặc biệt trong việc triển khai cho cả khối vốn công và vốn tư. Chúng tôi hiểu rõ khung pháp lý BIM hiện hành tại Việt Nam, các yêu cầu bắt buộc trong hồ sơ thiết kế, thẩm định, cũng như chuẩn hóa dữ liệu theo thông tư – nghị định mới nhất. Với đội ngũ nhân sự BIM đông đảo, giàu kinh nghiệm, Hài Hòa có thể triển khai nhanh chóng, chính xác và hiệu quả trên nhiều nền tảng phần mềm (Revit, Navisworks, Civil 3D, v.v.). Đặc biệt, với các dự án tư nhân buộc phải áp dụng BIM theo quy định, chúng tôi hỗ trợ xây dựng mô hình và hồ sơ đạt chuẩn, giúp doanh nghiệp vượt qua vòng thẩm định dễ dàng mà không mất thời gian “loay hoay” với thủ tục hành chính hay yêu cầu kỹ thuật khắt khe từ cơ quan chức năng. Với Hài Hòa, BIM không chỉ là công cụ, mà là chìa khóa để biến áp lực pháp lý thành lợi thế cạnh tranh thật sự cho mọi chủ đầu tư.